رهبران چین بالاخره به موضوعی اعتراف کرده‌اند که پزشکان و کارشناسان بین‌المللی سلامت مدتی است درموردش هشدار می‌دهند: برخورد چین با شیوع ویروس جدید کرونا همراه با «کوتاهی و اشکال» بوده است.

رئیس ‌جمهوری شی ژین‌پینگ، هنگام ریاست بر دومین جلسه کمیته دائم دفتر سیاسی از زمان شیوع این ویروس، گفت که کشورش برای جلوگیری از گسترش کرونا با «مسابقه‌ای علیه زمان» روبه‌رو بوده است. (این کمیته عالی‌ترین نهاد تصمیم‌گیری در چین است.)

در روز سه‌شنبه تعداد درگذشتگان در سرزمین اصلی چین از ۴۲۰ نفر فراتر رفت و تعداد کل موارد تاییدشده به بالای ۲۰ هزار نفر رسیده است. شاهد اولین مرگ در هنگ کنگ بودیم (مردی ۳۹ ساله) و پیش از آن نیز مرگ مردی چینی در فیلیپین، که در روز یکشنبه اتفاق افتاد.

این اعتراف نادر از سوی نهاد ارشد حزب کمونیست، در گزارش رسانه‌های دولتی آمد، گرچه به نظر بعدا از مقاله‌ای در وبسایت آژانس خبری شین‌هوآ - که تحت اداره حزب حاکم است - حذف شده بود.

خواندیم که کمیته قبول کرده است «شیوع این ویروس محکی جدی برای نظام چین و ظرفیت حکمرانی است و باید از این تجربه جمع‌بندی کنیم و درس بگیریم.» کمیته در ضمن گفت «نظام مدیریت سوانح کشور» باید بهبود یابد.

سازمان جهانی بهداشت، پاسخ مقامات چین را از طریق گزارش‌های خود درباره ویروس کرونا ستوده و گفته است در مقایسه با مخفی‌کاری و برخورد دیوان‌سالارانه که در واکنش پکن به شیوع سارس در سال‌های ۲۰۰۳-۲۰۰۲ دیدیم، این‌بار این کشور مطلوب‌تر عمل کرده.

اما میزان درگذشتگان در مورد کنونی، از سارس فراتر رفته و اتهامات درباره شیوه برخورد مقامات با شروع این بحران مدام در حال افزایش است، به‌خصوص در مورد مامورین محلی حزب کمونیست در استان هوبی، که اکنون در انزواست.

دکتر جانسون دی کوئيک، استادیار بهداشت جهانی در موسسه بهداشت جهانی دوک و نویسنده کتاب «پایان بیماری همه‌گیر»، به ایندیپندنت گفت: «به نظر می‌رسد مقامات پایین‌رده‌تر آماده نبودند و در اوایل کار شاهد بعضی اقدامات غلط بودیم.»

او افزود: «هنگام شیوع ویروس، زمان عاملی حیاتی است و اگر پاسخ سطوح پایین‌تر سریع‌تر می‌بود (به‌خصوص اگر پیش از آغاز فصل تعطیلات سال نو قمری ‌بود) شاهد تفاوتی چشمگیر می‌بودیم. امکانش هست که یکی دو هفته زودتر هشدار دادن، گسترش ویروس را در داخل و خارج چین کاهش می‌داد.»

پزشکی در شهر ووهان، به نام دکتر لی ونلیانگ، در پستی در رسانه‌های اجتماعی از این می‌گوید که در روز ۳۰ دسامبر کوشیده است در گفت‌وگوی گروهی با سایر پزشکان راجع به این ویروس ابراز نگرانی کند. او به این خاطر مورد تحسین مردم قرار گرفته است.

پیام او (حاوی هشدار به همکارانش که برای اجتناب از گرفتن ویروس، لباس محافظ بپوشند) پس از این بود که چین توجه سازمان جهانی بهداشت را به ویروس جدید جلب کرده بود، اما مدت‌ها پیش از آن‌ بود که دولت اعتراف کرد امکان انتقال انسان به انسانِ این ویروس موجود است.

چهار روز بعد نیروهای انتظامیِ «دفتر امنیت عمومی» سراغ دکتر لی رفتند و مجبورش کردند نامه‌ای امضا کند و بپذیرد که داشته «حرف‌های علطی می‌زده» و «نظم اجتماعی را جدا مختل کرده است.» به او گفتند که اگر به این کار ادامه دهد «به دست عدالت سپرده می‌شود.»

این واقعه دریچه‌ای شگفت‌آور به پاسخ اولیه دولت می‌گشاید، که در عین حال داشت مورد تحسین سازمان جهانی بهداشت قرار می‌گرفت. در گزارشی در روز ۱۲ ژانویه، می‌خوانیم که سازمان جهانی بهداشت «از کیفیتِ تحقیقاتِ در جریان و اقداماتی که در ووهان انجام شده رضایت خاطر دارد.»

سایر افراد مشغول در بخش سلامت، که با اوضاع امور در چین آشنا بودند، ترجیح دادند خودشان را سانسور کنند اما مثل دکتر لی با توبیخ مواجه نشوند.

به گزارش روزنامه نیویوک تایمز، لو شیائوهونگ، رئیس بخش گوارش در بیمارستان شماره پنج شهر ووهان، روز ۲۵ دسامبر شنیده بود که بیماری مرموزی بین کارگران بخش پزشکی شیوع پیدا کرده است. او اما نگرانی‌های خود را علنا مطرح نکرد و به طور خصوصی به مدرسه‌ای نزدیک یک بازار حیات وحش هشدار داد که احتمال می‌رود ویروس از چنین جایی آغاز شده باشد.

حتی در حالی که اقداماتی برای تعطیلی تجارت غیرقانونی حیات وحش انجام می‌شد و اولین مرگ ناشی از شیوع این ویروس تایید شد، مقامات همچنان اطلاعاتی کلیدی را که می‌توانست مردم را متوجه ابعاد بحران کند، پنهان کردند.

اولین بیماری که درگذشت، مرد ۶۱ ساله‌ای به نام زنگ بود، از مشتری‌های معمول بازار ووهان، که تصور می‌شود در مرکز شیوع ویروس است. مقامات در گزارشی که دو روز پس از مرگش منتشر شد گفتند که او از قبل بیماری مزمن کبد و مشکلات دیگر داشته؛ اما نگفتند همسرش که هیچ‌وقت پا به آن بازار نگذاشته هم با نشانه‌هایی روبه‌رو است.

دکتر کوئيک یادآوری می‌کند که بضی عناصر پاسخ رسمی چین به نسبت مورد سارس بهبودی چشمگیر داشته‌اند. مثلا اعلامیه عمومی و گزارش به سازمان جهانی بهداشت «بسیار سریع‌تر» صورت گرفته و شاهد برپایی مرکزی برای کنترل بیماری بودیم که کارشناسی با شهرت بین‌المللی، دکتر فرانک گائو، در صدر آن قرار دارد.

او افزود به نظر می‌آید اولین بار در جهان است که در موردی این‌چنینی شاهد تشریک فوری کد ژنتیکی ویروس کرونای جدید هستیم و این باعث شده آزمایشگاه‌ها در همه جا کار روی واکسن را بدون دسترسی به خود ویروس آغاز کنند.

با این همه، کاملا ممکن است که امکان آن وجود داشته که کارهای بیشتری برای نجات جان انسان‌ها انجام داد. دکتر کوئیک می‌گوید: «امن‌تر ساختن خودمان قابل انجام است و از پس خرج آن نیز برمی‌آییم. این لحظه‌ای برای آموزش است، لحظه‌ای برای یادگیری و بعد از این امور نمی‌توانیم دوباره به خواب بازگردیم و به پیشروی لازم دست پیدا نکنیم.»